Gdynia w roku 90. urodzin doczekała się nadzwyczajnego prezentu. Jest to trzytomowe dzieło o wspólnym tytule Gdynia w Unii Europejskiej. Cel publikacji, jaki określili sami autorzy to odpowiedź na pytania o stan i tendencje rozwoju Gdyni w ponad dekadę po wejściu Polski do UE (t. I, s. 7). Zespół, który podjął się tego śmiałego przedsięwzięcia, tworzą w większości naukowcy Uniwersytetu Gdańskiego – z Katedry Geografii Rozwoju Regionalnego (inicjatorzy), Katedry Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska, Katedry Gospodarki Przestrzennej, Katedry Badań Miast i Regionów oraz pracownicy Katedry Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Szczecińskiego. Dzięki znanemu Wydawnictwu Bernardinum z Pelplina, niniejsze kompendium wiedzy mogło względnie szybko trafić do czytelników. Wszystkie trzy książki (liczące aż 593 strony) charakteryzuje wyjątkowa estetyka kartonowych okładek o zróżnicowanej kolorystyce i niebanalnej treści. Mają one również własne tytuły: t. I Konkurencyjność gospodarki, t. II Warunki życia, t. III Spójność społeczna i terytorialna. Tomy włożone są w grubą kartonową okładkę, „spina” ona wszystkie książki w jedną całość. Aż trudno uwierzyć, że we wszystkich tomach łącznie znajduje się 148 rycin i 78 tablic (w tomie III błędnie zwane tabelami),ważna jest oczywiście nie tyle liczba ile ich interesująca treść. Autorzy chętnie posługują się licznymi przypisami, które jak wiadomo, wnoszą dużą dawkę wiedzy, i tak jest w tym przypadku. Układ treści w każdym tomie powtarza się i jest przejrzysty: po wstępie występują kolejne rozdziały i podrozdziały, zawsze kończące się podsumowaniem, a cały tom wnioskami, co ma nieocenione znaczenie dla percepcji omawianych zagadnień. Przedstawiona do recenzji monografia społeczno-gospodarcza Gdyni jest wyjątkowym opracowaniem, które dostarcza wiedzy o najnowszych i nie tylko problemach i osiągnięciach Gdyni a niekiedy i słabościach. Gdynia to „miasto z morza i marzeń” i w tym zawarta jest głęboka myśl o wyjątkowym położeniu miasta, jego historii i gospodarce. Trzeba podkreślić, że mimo istniejących wcześniej opracowań, nie było dotychczas tak obszernej i wszechstronnej monografii miasta. Jej zaletą jest w szczególności ukazanie kondycji miasta w XXI wieku w oparciu o bogatą literaturę naukową, mnóstwo źródeł informacji, czasem trudno dostępnych, badania własne. Tom I poświęcony jest konkurencyjności gospodarki. Aby dogłębnie scharakteryzować konkurencyjność gdyńskiej gospodarki, co udało w pełni, na początku omówiono położenie i dostępność transportową miasta a w kolejnych rozdziałach międzynarodowe powiązania gospodarcze, filary gospodarki (trafne określenie), infrastrukturę gospodarczą i rynek pracy. Używany nie tylko w tym tomie termin „aglomeracja Trójmiasta” (s. 14, 15 i inne) nie jest jednoznacznie akceptowany przez wszystkich badaczy Sami autorzy posługują się także terminami „Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot” (s. 19, ryc. 1. 3,), „Aglomeracja Trójmiasta (s. 15, 22), „Aglomeracja Trójmiejska” (s. 22), „Trójmiasto” (s. 18, ryc. 1. 2. ). Wolałabym określać ten układ osadniczy tylko jako „Trójmiasto” ( za B. Jałowieckim i B. Gorzelakiem).
Duże znaczenie w dostępie do portu mają drogi dofinansowane z UE, m. in. ukończona trasa Eugeniusza Kwiatkowskiego czy przebudowa ul. Janka Wiśniewskiego. Możliwości te wzrosną po realizacji dalszych planowanych inwestycji drogowych. Mieszkańcy Trójmiasta już od roku korzystają z zintegrowanego inteligentnego systemu sterowania ruchem drogowym Tristar, co ogromnie ułatwia poruszanie się po mieście. Dostępność transportem lotniczym przez Port Lotniczy Gdynia-Kosakowo jest problemem nie rozwiązanym ostatecznie w wyniku sporu między Gdańskiem a Gdynią i Komisją Europejską.
Autorzy na s. 30 piszą: „Współpraca Gdyni na arenie międzynarodowej przybiera formułę miast siostrzanych, zaprzyjaźnionych i partnerstwa branżowego”. O korzyściach, jakie odnosi Gdynia z tej współpracy i na czym ona polega można przeczytać w tekście, odsyłaczach, tablicach i rycinach (s. 31-34).
W tomie I nieco miejsca znalazło się na opis wydarzeń, szczególnie interesujących mieszkańców i turystów, jak wizyty okrętów wojennych czy zloty żaglowców. W przestrzeń miejską Gdyni na trwałe wpisały się ”Park Kiloński”, „Skwer Plymouth” (s. 33). Nie wszyscy mieszkańcy wiedzą, a szkoda, że „Gdynia otrzymała szereg prestiżowych wyróżnień za działalność na arenie międzynarodowej”.
Najważniejszych inwestorów zagranicznych i ich lokalizację można poznać na ryc. 2. 6. (s. 46). Większość z nich rozpoczęła działalność po 2004 r. zachęcona m. in. zasobami pracy, dobrymi: dostępnością transportową i warunkami życia” (s. 45). Ich działalność związana jest z gospodarką morską, przemysłem materiałów budowlanych, usługami biznesowymi.
Najobszerniejszym w tomie I jest rozdział „Filary gospodarki” (s. 55-131). Mowa w nim o działalności portu, przemyśle okrętowym, usługach biznesowych, turystyce, Z teoretycznych rozważań na temat tendencji rozwoju gospodarki, wynika słuszny wniosek, że do głównych lokomotyw rozwoju miasta należy gospodarka morska (s. 55). Odpowiedź na pytanie, jak kształtowały się nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach w Gdyni w latach 2002-2013 zainteresowani znajdą na rycinie 3. 3. (s. 60), a w tekście porównanie, pod tym względem, z innymi miastami podobnej wielkości. Ryc. 3. 4. (s. 61) przedstawia strukturę tych zakładów, ale w innym przedziale czasowym (2008-2013). „Produkcja i remonty statków i okrętów, które nadal stanowią rdzeń polskiego przemysłu …. ” (s. 62) to stwierdzenie kierowane jest do tych osób, które w tej sprawie mają wątpliwości. Port gdyński zasłużył, aby poświęcić mu sporo uwagi w recenzowanym opracowaniu. Jest jednym z filarów gospodarki. Historia portu została przypomniana w sposób interesujący i syntetyczny. Wyjaśniono pojęcia dziś powszechnie używane, lecz nie zawsze rozumiane, dotyczące sposobów przeładunków kontenerów „lo lo”, „ro ro” i ich pojemności TEU (s. 65). W porcie gdyńskim zarówno przeładunku towarów jak i kontenerów wykazują tendencję wzrostową. To samo dotyczy pasażerów. Konkurencyjność portu jest możliwa jeśli ma on powiązania z zapleczem i przedpolem. Właśnie temu mają służyć inwestycje już wykonane i planowane, wspierane przez UE. Pozycja konkurencyjna portu w skali krajowej, bałtyckiej, europejskiej, jest utrzymana dzięki przekształceniom organizacyjnym i inwestycjom. Port gdyński stanowi początek korytarza transportowego Bałtyk-Adrjatyk, jednego kilku kluczowych korytarzy w całej Unii Europejskiej (s. 78).
Przemysł okrętowy obok portu jest, jak słusznie określają autorzy, filarem gospodarki Gdyni. Wytwarzane w Polsce statki są produktami wysoko przetworzonymi o innowacyjnych rozwiązaniach konstrukcyjnych i technologicznych (s. 87). Stocznie gdyńskie, w bardzo interesujący i optymistyczny sposób zostały opisane w kolejnym podrozdziale, tworząc właściwe spojrzenie na obiegowe, niejednokrotnie błędne opinie na ten temat. Dużo b. szczegółowych informacji znalazło się o Stoczni Remontowej Nauta S. A. jej wyposażeniu i działalności ( remonty, przebudowa i budowa statków); Stoczni Marynarki Wojennej o długiej historii funkcjonowania; prywatnej stoczni Crist S. A. z bogatą ofertą jednostek unikatowych, wyróżniającej się niszową produkcją innowacyjną; stoczni Damen Shipyards Gdynia S. A. produkującej jednostki specjalistyczne (s. 88 – 98). W Gdyni działają przedsiębiorstwa, tak jak Grupa Kapitałowa Visual, których produkcja przeznaczona jest na potrzeby przemysłu morskiego, również zagranicznego. Inną dużą firmą jest związany z przemysłem okrętowym Energomontaż-Północ S. A. Warto zwrócić uwagę na intensywny rozwój nowoczesnych usług biznesowych.
Turystyka, uważana jest przez autorów, za jeden z filarów gospodarki, z czym się godzimy – mieszkańcy i turyści. Turystyka, której walory, zagospodarowanie i ruch turystyczny opisano na stronach 110 – 129. Gdynia jest ważnym ośrodkiem turystyki morskiej. O turystyce czyta się łatwo, lekko i przyjemnie. Najbardziej atrakcyjne są plaże, warunku klimatyczne, Trójmiejski Park Krajobrazowy, rezerwaty przyrody, które skłaniają turystów do korzystania z tych atrakcji. Najcenniejsze i wyjątkowe dla Gdyni są modernistyczne zespoły architektoniczne i urbanistyczne z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Śródmieście Gdyni uznane zostało w 2015 r. za pomnik historii. Szczególną atrakcją jest Skwer Kościuszki, powszechnie znany. Do rzadkich atrakcji w śródmieściu należy kolejka linowo-terenowa, łącząca Kamienną Górę z Placem Grunwaldzkim, uruchomiona w 2015 r.
Infrastruktura gospodarcza może, a nawet powinna, wspierać konkurencyjność, W omawianej monografii scharakteryzowano nieruchomości biurowe, których podażą zainteresowany jest biznes. Drobiazgowy opis tych obiektów zajął 9 stron. Pomorski Park Naukowo-Technologiczny Gdynia (PPNT) jest jednostką organizacyjną samorządu, w nim najliczniej reprezentowane są przedsiębiorstwa teleinformatyczne. Silnie wspierana jest przez PPNT działalność przedsiębiorców takich branż, jak inżynieria, automatyka, robotyka, wzornictwo przemysłowe, biotechnologia i inne. Osiągają one niejednokrotnie sukcesy na skalę międzynarodową. W sąsiedztwie PPNT działa Centrum Nauki Experyment, jako samorządowa instytucja kultury. Jednym, jakże ważnym przedsięwzięciem w zakresie infrastruktury gospodarczej jest Bałtycki Port Nowych Technologii (BPNT). Jest on wspólną inicjatywą Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (PSSE), Gdańskiego Parku Naukowo-Technologicznego (GPNT) i PPNT w Gdyni, którego celem jest utworzenie „zaplecza badawczo-rozwojowego dla stoczni i przemysłu morskiego” na terenach po byłej Stoczni Gdynia.
W analizie konkurencyjności gospodarki nie może zabraknąć problemów rynku pracy, i to mieli na uwadze autorzy. Uwzględniono pracujących, bezrobotnych, niedopasowanie kwalifikacyjne i inne. Ciekawy jest kartodiagram liczby zarejestrowanych bezrobotnych i stopy bezrobocia wg dzielnic (s. 167) oraz wykres bezrobotnych absolwentów szkół wyższych. Postawy mieszkańców wobec pracy określono na podstawie badań ankietowych. Mocne i słabe strony gospodarki Gdyni oraz szanse i zagrożenia jej rozwoju do 2025 r. zaprezentowano w przejrzysty sposób w tab. 6. 1. (s. 123).
Tom II p. t. Warunki życia ma zieloną okładkę i to od razu nastraja czytelnika pozytywnie. We wstępie autorzy wyjaśniają pojęcie „warunki życia” gdyż ono nie jest jednoznacznie rozumiane i budzi pewne kontrowersje, np. co do metody pomiaru. W analizie warunków życia uwzględnia się zazwyczaj: środowisko przyrodnicze, warunki mieszkaniowe, korzystanie z sieci handlowej, dostęp do edukacji, ochronę zdrowia, uczestnictwo w kulturze i rekreacji i te zagadnienia opisane są na stronach tomu II. W rozdziale 1, jednym z najobszerniejszych, scharakteryzowano warunki przyrodnicze miasta i ich znaczenie dla mieszkańców. Położenie Gdyni i podział jej na jednostki fizycznogeograficzne (mało znany powszechnie), zilustrowano na ryc. 1. 1. (s. 15). Tekst jest interesujący, ale należałoby wyjaśnić niektóre terminy naukowe np. : sandr, morfogeneza, refulacja (s. 16). Zachwyt autorów nad lasami, które dominują wśród innych form użytków (46%) i „stanowią o jego specyfice przyrodniczej i krajobrazowej oraz wysokich walorach rekreacyjnych” (s. 20), w pełni podzielam. Niestety, naruszanie walorów przyrodniczych przez niejednokrotne przeznaczanie fragmentów lasów na cele budownictwa, czy komunikacji, oznacza pogorszenie warunków życia mieszkańców. Autorzy krytycznie oceniają stan sanitarno-zdrowotny kąpielisk w mieście, chociaż ostatnio się poprawia, a także hałas komunikacyjny. Tekst o środowisku wzbogaca ciekawy opis Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego (TPK) i rezerwatów.
Warunki życia w mieście w dużym stopniu zależne są od warunków mieszkaniowych, o czym każdy przekonuje się na co dzień. Poświęcono im w książce stosowne miejsce (s. 40-62). Zanalizowano wielkość i strukturę zasobów mieszkaniowych, m. in. wg okresów budowy (s. 48), inwestycje mieszkaniowe, wyposażenie w infrastrukturę techniczną. Pozytywny charakter rozważań wynika z tendencji wzrostowych zasobów mieszkaniowych od roku wstąpienia Polski do UE. Z pojedynczych obiektów zauważa się Sea Towers, chociaż wpisał się krajobraz miasta, nie budzi powszechnej aprobaty. Mam wątpliwości, czy podawanie nazwisk deweloperów przy bardzo szczegółowym opisie inwestycji nie robi wrażenia ich promocji (s. 53-58).
„Upowszechnienie nowoczesnych form handlu w coraz większym stopniu kształtuje styl życia mieszkańców miast” (s. 65). Dotyczy to również Gdyni, co potwierdzają cytowane przykłady obiektów wielkopowierzchniowych funkcjonujących wmieście (s. 67-69). Coraz powszechniejsze są sieci sklepów dyskontowych, m. in. Biedronka, Lidl, które wtargnęły z wielką siła w krajobraz miasta, co nie wszystkim się podoba. Niewielki fragment tekstu poświęcony jest ulicy Świętojańskiej – głównej ulicy handlowej, określanej jako „wizytówka miasta”, „handlowy salon Trójmiasta i okolic”, która niestety na pewien czas utraciła tę pozycję, a po przebudowie i modernizacji w l. 2002-2006 współfinansowanej ze środków unijnych, zaczęła znów do niej wolno powracać. Ocena dostępności oferty usługowej w Gdyni – wg dzielnic, była możliwa dzięki badaniom ankietowym. Kolejny ważny element warunków życia to edukacja. Scharakteryzowana została wg poszczególnych szczebli kształcenia: edukacja wczesnodziecięca, podstawowa i gimnazjalna. Zmiany zachodzące w edukacji są konsekwencją m. in. przemian demograficznych, reform ustroju szkolnego od 2002 r., zmian struktury szkolnictwa zawodowego. Przykładami pozytywnych informacji są: III LO w Gdyni jest jedną z najlepszych szkół w Polsce, Technikum Hotelarskie najlepsze w województwie pomorskim. To, że poziom edukacji w Gdyni jest wysoki napawa optymizmem, a najwyższa jakość kształcenia ma miejsce w liceach ogólnokształcących i technikach. W Gdyni rozwija się szkolnictwo artystyczne-muzyczne i plastyczne. Z placówek artystycznych o znaczeniu ponadlokalnym należy wymienić Państwowe Policealne Studium Wokalno-Aktorskie im. Danuty Baduszkowej (od 1966) i najmłodszą (od 2010) Gdyńską Szkołę Filmową. Gdynia jest ośrodkiem szkolnictwa wyższego publicznego związanego z morzem oraz niepublicznego.
Służba zdrowia i pomoc społeczna, jaka jest każdy widzi. W Gdyni na 1 lekarza przypada średnio 388 mieszkańców, to więcej niż w porównywalnych miastach o podobnej liczbie ludności (Białystok, Częstochowa, Toruń, Sosnowiec). Dostęp do stomatologa jest trudniejszy niż w Toruniu i Sosnowcu. Na opiekę 1 pielęgniarki może liczyć więcej osób niż w porównywalnych miastach. Do głównych działań władz samorządowych należą programy profilaktyki zdrowotnej: głównie przeciwdziałanie chorobom nowotworowym, które niestety są poważnym problemem mieszkańców Trójmiasta; przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii również u dzieci i młodzieży. Pomoc społeczna w mieście znajduje się w gestii MOPS (s. 140).
Kultura i rozrywka jest tematem łatwym, wesołym i przyjemnym. Pierwszemu podrozdziałowi nadano stosowny tytuł: „kulturalne marki flagowe miasta”, wyjątkowe w skali kraju i nie tylko. Są to: Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej, festiwal muzyczny Opener Festiwal oraz Festiwal Polskich Filmów Fabularnych (Festiwal Filmowy w Gdyni). Na Opener Festiwal odbywają się koncerty nawet gwiazd zagranicznych i krajowych, prezentowane są sztuki teatralne. Filmy zgłoszone na konkurs Festiwalu Filmowego walczą o główną nagrodę „Złote Lwy”. W zakresie kultury niemałą rolę odgrywa Teatr Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni wraz z Sceną Letnią na plaży w Gdyni-Orłowie. Teatr ten od 10 lat udanie organizuje Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych R@port. W Gdyni od niedawna działa też Teatr Gdynia Główna, który jest projektem artystycznym. Teatr Komedii Valldal, niezależny, bez własnej sceny, zaistniał dwa lata temu. Wydarzeniem kulturalnym plenerowym są Cudawianki, organizowane na plaży śródmieścia. Coroczny festiwal kobiet jazzu Ladies Jazz Festiwal, w którym uczestniczą głównie wokalistki amerykańskie. Do działalności kulturalnej należy również m, in. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej. Ponadto galerie, Miejska Biblioteka Publiczna, Muzeum Miasta Gdyni w nowej siedzibie, wraz z Muzeum Marynarki Wojennej i plenerową ekspozycją broni i uzbrojenia morskiego. W dawnym budynku Dworca Morskiego działa Muzeum Emigracji. Dla kinomanów jest dobra informacja, że poza dwoma multipleksami – Multikino i Helios, filmy można oglądać w Gdyńskim Centrum Filmowym. Udział wydatków na kulturę z budżetu miasta wzrasta. W kształtowaniu warunków życia znaczącą rolę odgrywa sport i rekreacja. Wśród projektów sportowych wyróżnia się gdyńskie poruszenie, promujące ruch i rekreację dla poprawy zdrowia mieszkańców. Cykliczne imprezy sportowe to zawody pływackie, regaty, zloty największych żaglowców, Operacja Żagle Gdyni, maraton w kolarstwie górskim, zawody biegowe. W gdyńskich klubach sportowych najliczniej reprezentowane są: piłka nożna i żeglarstwo. Najważniejszą planowaną inwestycją jest budowa pływalni olimpijskiej w Forum Sportu.
Trzeci tom nosi tytuł Spójność społeczna i terytorialna. Rozważania na temat spójności społecznej Gdyni ujęto w sześciu rozdziałach, prezentując sytuację demograficzną, zdrowotną i wyznaniową, a także bezpieczeństwo powszechne, kapitał społeczny, aktywność polityczną i obywatelską. Dane statystyczne o liczbie ludności i jej strukturze demograficznej określa Główny Urząd Statystyczny, jednak są to dane szacunkowe. Najbardziej wiarygodne pochodzą z narodowych spisów powszechnych, z których ostatni odbył się w 2011 roku. Liczba ludności miasta maleje, postępuje proces starzenia i rośnie współczynnik feminizacji. Rozmieszczenie ludności w dzielnicach wg wskaźnika gęstości zaludnienia ukazuje ciekawa rycina 1. 3. (s. 16). Przyrost naturalny, średnia z lat 2004-2014 wynosi minus 0,3 promila. Przyrost naturalny lokuje Gdynię korzystnie w porównaniu z innymi miastami. Saldo migracji jest ujemne (minus 2,2 promila). Omówiono także inne struktury ludności: wg stanu cywilnego i płci, wg głównego źródła utrzymania i wg wykształcenia. Przydarzył się tu lapsus w postaci sformułowania: „Różnice między płciami nie były zbyt wielkie”. Zabrakło wyrazu: procentowe, prawidłowo powinno być: różnice procentowe między płciami ….
Temat służby zdrowia był poruszony już w II tomie, gdzie poświęcono mu cały rozdział ( 21 stron). Nie wiem, czy zasadne jest dzielenie tych zagadnień, wprawdzie w innym kontekście, powrót do problemów zdrowia w tomie III ( 9 stron)?
Tu mowa jest o natężeniu zgonów w badanym okresie w związku m. in. ze starzeniem się ludności. Autorzy podają też przyczyny umieralności, powodem są choroby układu krążenia i nowotwory. Zachorowalność na choroby zakaźne i zatrucia jest w Gdyni podobna do wartości średnich dla kraju. Duże społeczne emocje, co podkreślają autorzy, budzi zagrożenie grypą.
Na wstępie bardzo obszernego rozdziału 3 Postawy społeczne i obywatelskie, słusznie przytoczono definicję społeczeństwa obywatelskiego, aby ułatwić czytelnikom percepcję przestrzeni społecznej. Gdynia jest jedną z gmin o najwyższym stopniu rozwoju aktywności obywatelskiej wg liczby organizacji pozarządowych na 1000 mieszkańców. W dalszej części tego rozdziału autorzy przybliżają pojęcie i cechy kapitału społecznego (s. 40) związanego z pojęciem społeczeństwa obywatelskiego. Szczególnie interesująco przedstawiają się rozważania na temat poziomu zaufania mieszkańców Gdyni do wybranych grup społecznych i instytucji. „Wśród wielu rodzajów wyborów… decydujące znaczenie na kształtowanie postaw obywatelskich mają wybory lokalne do Samorządu oraz wybory, w przypadku Gdyni – Prezydenta miasta (s. 45). Na kolejnej stronie autorzy analizują wybory prezydenckie w latach 2000 – 2015, podając wyniki pierwszej tury wyborów w 2000 r. i na wyborach drugiej tury w 2005, 2010, 2015 oraz frekwencję w całym analizowanym okresie. Ukazane dane liczbowe są tym bardziej ciekawe, gdyż umożliwiają porównanie z krajem i woj. pomorskim, wskazując na zróżnicowane postawy polityczne i preferencje wyborcze w różnych skalach przestrzennych. „W Gdyni wyższa frekwencja we wszystkich wyborach prezydenckich świadczy o wysokim poziomie aktywności społecznej i poziomie kultury politycznej mieszkańców”, piszą autorzy ( s. 49). Wyborom prezydenta miasta autorzy słusznie poświęcają sporo uwagi, skoro Wojciech Szczurek w kolejnych wyborach samorządowych w latach 1998 – 2014 wybierany jest na prezydenta z największym w skali kraju poparciem gdyńskiego elektoratu. To już piąta kadencja! Autorzy przedstawiają też wyniki wyborów samorządowych do Rady Miasta i szeroko je komentują.
Budżet obywatelski (partycypacyjny) jest treścią kolejnego podrozdziału. Wiadomo, że Gdynia wprowadziła ten budżet w 2014 r. Autorzy wskazują na zalety i niektóre bariery uczestnictwa społeczności lokalnej w jego realizacji. Podkreślają, że największy budżet partycypacyjny miała w ub. roku największa dzielnica w mieście Chwarzno – Wiczlino ( s. 58). Mowa tu także o zwycięskich projektach budżetu w poszczególnych dzielnicach.
Tematem rozdz. 4 jest życie religijne. Współczesny krajobraz religijny Gdyni należałoby określić, wg autorów, mianem „chrześcijański”. Liczba parafii wynosi ok. 30, liczba kapłanów159, a średnia wielkość parafii to nieco ponad 7100 wiernych (2011 r. ). Udział katolików w ludności miasta; szacuje się na 85-91%. W życiu religijnym Gdyni obecne są zakony: franciszkanów, redemptorystów, jezuitów. Przejawem życia religijnego są też obiekty małej architektury: krzyże, kapliczki, krzyże powypadkowe, pomniki sakralne. „Zapisem życia religijnego jest nazewnictwo miejsc publicznych” (s. 69). mniejszości religijne są trudno zauważalne w krajobrazie miejskim. Można się o nich dowiedzieć więcej w zamieszczonej w tekście tablicy (s. 71), gdzie podane są imiennie kościoły i związki wyznaniowe, rok ich powstania i adres siedziby.
Bezpieczeństwo powszechne w porównaniu z innymi miastami o podobnej wielkości do Gdyni jest przeciętne, jeśli wziąć pod uwagę poziom przestępczości. W tym rozdziale (5) zanalizowano dynamikę i strukturę rodzajową przestępstw w różnych porach roku i doby oraz koncentrację przestrzenną wg komisariatów policji, co szczegółowo udokumentowano na licznych rycinach i w tablicach. Badania te można prześledzić w okresie 2004-2014 i znaleźć odpowiedź na temat przyczyn np. zmienności czasowej niektórych przestępstw. Pomyślną wiadomością dla mieszkańców Witomina i innych stosunkowo nowych dzielnic mieszkaniowych jest ta, że na ich terenie zagrożenie przestępczością jest najmniejsze (s. 94-96).
Jakość życia kształtują warunki życia, które zostały szczegółowo omówione w tomie II. Rozdzielenie obu tych zagadnień między dwie książki (tom II i tom III) i częściowe powtórzenie treści nie wydaje się uzasadnione. Jakość życia kształtowana jest przez ocenę własnego życia w kontekście kultury, systemu wartości, własnych celów, standardów, obaw. Zasadnicze znaczenie ma zdrowie fizyczne i psychiczne, relacje społeczne, stopień niezależności. Do ogólnej oceny jakości życia mieszkańców Gdyni wykorzystano wyniki ankiety Instytutu Badań Nad Gospodarką Rynkową z 2013 r., dotyczącej zadowolenia ze swoich warunków życia, zadowolenia ze swojego życia, satysfakcji z życia rodzinnego, zaufania do innych ludzi oraz diagnozę J. Czapińskiego i T. Panka (2015). Większość Gdynian (85%) jest zadowolona ze swego życia, a najważniejszym jego warunkiem jest zdrowie, ponadto wartości rodzinne, w dalszej kolejności praca. Atutem Gdyni jest dobrobyt materialny. Pod tym względem zajmuje drugą pozycję wśród 28 największych polskich miast. Rośnie liczba mieszkańców zadowolonych ze swego miejsca zamieszkania, co należy uznać za promocję miasta.
Sieć drogowa Gdyni (399,8 km w 2014 r. ) kształtuje się w związku ze wzrostem natężenia ruchu, budowy nowych osiedli i w przypadku Gdyni konieczności obsługi portu. Większość dróg znajduje się w gestii samorządu gminnego. Inwestycje drogowe z lat 2014-2015, które powstawały przy wsparciu Unii Europejskiej, ograniczyły ruch samochodów ciężarowych w śródmieściu, poprawiły skomunikowanie północnych dzielnic z centrum miasta. W badanym okresie nastąpił znaczący rozwój infrastruktury rowerowej, co pokazuje mapa (ryc. 7. 3, s. 115), niestety bez podziałki. Aby zrozumieć liczne, skomplikowane przekształcenia organizacyjne komunikacji miejskiej w Gdyni, ukazano je na autorskim schemacie (ryc. 7. 4, s. 117). Wiele uwagi poświęcono komunikacji trolejbusowej, która dzięki środkom pomocowym UE mogła rozwijać się tak pomyślnie w Gdyni. Promowanie transportu trolejbusowego odbywa się poprzez różnego rodzaju projekty, m. in. projekt „Trolley”. Gdynia jest liderem w rozwoju miejskiej komunikacji trolejbusowej.
Na początku kolejnego, ósmego rozdziału, znajduje się wyjaśnienie – czym jest planowanie przestrzenne i omówienie jego uwarunkowań historycznych. Do niektórych aktualnych problemów polityki przestrzennej autorzy odnoszą się krytycznie, a zwłaszcza do ustaw i zmian poprzez uchwały. Obecnie obowiązuje w Gdyni Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Ważną wiadomością dla wszystkich mieszkańców jest fakt, że Rada Miasta od kilkunastu lat uchwala rocznie po kilka planów miejscowych, których celem jest kształtowanie ładu przestrzennego. Plan miejscowy usprawnia proces inwestycyjny, ułatwia lokalizację nowych inwestycji. Plany te pozwoliły pokryć ok. 30% powierzchni miasta. Warto podkreślić, że poprawie jakości przestrzeni publicznych Gdyni, przysłużył się dostęp do funduszy Unii Europejskiej. Dotyczyło to zwłaszcza śródmieścia i nowych planów inwestycyjnych na byłych terenach portowo-przemysłowych. Uznanie układu urbanistycznego Śródmieścia za pomnik historii decyzją w 2015 r. Prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego, jest wyróżnieniem nadzwyczajnym. Autorzy wspominają też o nowoczesnych centrach handlowych, mimo że nie są one przestrzeniami publicznymi, przejmują ich funkcje. Jak wynika z badań mieszkańców Gdyni, wysoko oceniają oni jakość przestrzeni publicznej miasta. Jakość tę potwierdza także wiele nagród przyznawanych Gdyni przez samorządy oraz władze regionalne i krajowe.
„Gdynia w Unii Europejskiej” to zupełnie nowe miasto, którego historię poznaliśmy z dotychczasowych opracowań, a dzięki 3-tomowemu dziełu zobaczyliśmy ją w innych barwach. Jest to opracowanie eksperckie, ukazujące aktualny stan, rozwój społeczny i gospodarczy miasta. Dostarcza nam rzetelnej wiedzy o konkurencyjności gospodarki, szeroko rozumianych warunkach życia oraz spójności społecznej i terytorialnej. Porusza wiele wątków, nie zawsze dostatecznie znanych. Jest pracą zbiorową, napisaną ze znawstwem, zarówno merytorycznym jak i sztuki pisania. Z bardzo pozytywnymi fragmentami recenzji wydawniczych podpisuję się bez zastrzeżeń.
Mimo niezwykle skrupulatnej korekty, w tak obszernej pracy nie sposób było się nie ustrzec nieznaczących błędów, w większości drukarskich. Są to głównie tzw. literówki polegające na opuszczeniu liter lub niepotrzebnym ich dodaniu. W pojedynczych przypadkach niektóre wyrazy zostały powtórzone. Pomyłkowo w tekście wpisano nieprawidłowo numery tablic (tom I, s. 49. s. 52, tom II, s. 165). Mam wątpliwość czy w tytule ryc. 5. 1. (tom I, s. 161) powinien znaleźć się wyraz obszar. Nie wszystkie mapy są wystarczająco czytelne (tom II, s. 182 – 185) lub same w nich objaśnienia (tom I, s. 79, s. 83). Pisane wyżej uwagi są odszukane z obowiązku recenzenta z przysłowiową „świecą w ręku” I nie mają żadnego wpływu na wartość tych niepowtarzalnych książek. Ciekawe, co się wydarzy w 100 rocznicę urodzin Gdyni? „Gdynia moje miasto” to treść naklejek na wielu ze 140 tysięcy samochodów osobowych zarejestrowanych w Gdyni, których kierowcy demonstrują przywiązanie i miłość do miasta. Nie tylko zresztą oni, na pewno autorzy, recenzenci, mieszkańcy, czytelnicy i ci, którym Gdynia jest bliska.
