WSTĘP
Wśród różnych gałęzi dynamicznie rozwijającego się przemysłu w Polsce Ludowej budownictwo okrętowe należy do tych, które zyskały sobie wielką popularność wśród społeczeństwa…
Stworzony po drugiej wojnie światowej polski przemysł budowy statków liczy sobie, od momentu pierwszego wodowania, już ponad dwadzieścia lat. Jest zatem niewiele młodszy od Polski Ludowej. Okres ten został zapisany w budownictwie okrętowym tyloma ważnymi wydarzeniami, e przede wszystkim takim ogromem codziennej, szarej, ale twórczej pracy, że stać się on mógł przedmiotem badań i opracowania naukowego. Potrzebę tego odczuli nie tylko historycy czy inni przedstawiciele nauk społecznych, dla których fakty związane z powstaniem i rozwojem budownictwa okrętowego w Polsce Ludowej stanowić mogły obiekt interesujących badań naukowych, ale również sami współtwórcy tego przemysłu. Najlepszym tego dowodem są okoliczności powstania niniejszego opracowania. Inicjatywa napisania tego rodzaju pracy wyszła od Dyrekcji Stoczni Gdańskiej w roku 1963. Stocznia zadeklarowała pokrycie wszelkich kosztów związanych z realizacją tego naukowego zamierzenia. W tym wypadku można zatem mówić o wymownym przykładzie mecenatu wielkiego zakładu przemysłowego nad dziełem humanistycznym i to dziełem, które tylko w części dotyczy tego zakładu. Ostatecznie bowiem uzgodniono, że podjęta zostanie próba napisania syntezy dziejów budownictwa okrętowego na Wybrzeżu Gdańskim od czasów słowiańskich — jeszcze przed powstaniem państwa polskiego — po dzień dzisiejszy (to jest do roku 1969 włącznie) …
W pracy niniejszej chodzi o zbadanie i przedstawienie dwóch pozornie sprzecznych problemów. Z jednej strony o pokazanie, że zaczynając w roku 1945 prawie od zera, dysponując minimalną liczbą specjalistów, stoczniami oraz portami znajdującymi się w stanie ruiny i przy zniszczonym przez wojnę w ogromnym stopniu przemyśle w reszcie kraju, przemyśle, który miał kooperować ze stoczniami, mimo łych — wydawałoby się niepokonalnych — trudności uruchomiono i rozbudowano stocznie na Wybrzeżu Gdańskim, a z budownictwa okrętowego uczyniono jedną z głównych gałęzi przemysłu krajowego …
Autorzy podjęli trud przebadania i prześledzenia tej ciągnącej się przez wieki historii budownictwa okrętowego na naszym wybrzeżu … Oddana do rąk Czytelnika książka jest pierwszą tego rodzaju próbą — nie tylko w języku polskim — nakreślenia syntetycznego obrazu historii budownictwa Okrętowego na Wybrzeżu Gdańskim. Dzieło to powstało dzięki współpracy dosyć licznego grona autorów i jak każde praca zespołowa ma pewne prawie typowe dla tej formy opracowania naukowego
cechy. Przede wszystkim przedstawiane w syntezie okresy nie zostały w jednakowo pogłębiony sposób zaprezentowane czytelnikowi.
Niemniej w książce niniejszej podjęto ambitną próbę wszechstronnego naświetlenia dziejów polskiego budownictwa okrętowego na Wybrzeżu Gdańskim, zwłaszcza w okresie Polski Ludowej. Ten ostatni okres — z olbrzymim wzrostem budowanego tonażu, przechodzeniem do produkcji coraz bardziej nowoczesnych i skomplikowanych typów statków, z poważnymi inwestycjom w przemyśle okrętowym — nasuwał szereg problemów, których zbadanie wykraczało poza możliwości warsztatowe histeryka. Z tego też względu w gronie autorów, którzy opracowali okres Polski Ludowej, dorobek historyków znaleźli się inżynierowie, czynnie zaangażowani w budownictwie okrętowym, ekonomiści i socjologowie. Pozwoliło to na bardziej fachowe i różnorodne naświetlenie wielu kwestii.
Edmund Cieślak
Kierownik Pracowni Historii Gdańska
Instytutu Historii PAN
