WSTĘP
Celem pracy jest przedstawienie historii polskiego ruchu oporu w czasie drugiej wojny światowej na Pomorzu Gdańskim. Historyczno-geograficzne
granice tego regionu umownie rozszerzyłem o obszar utworzonej przez okupanta jednostki administracyjnej — Okręg Gdańsk — Prusy Zachodnie. Kierowałem się przy tym jednolitą sytuacja społeczno-polityczną tego obszaru, zupełnie odrębną nie tylko od sytuacji, jaka istniała w Generalnym Gubernatorstwie, ale również na pozostałych terenach włączonych do Rzeszy. Odrębność warunków, w jakich żyła ludność polska na terenie Okręgu Gdańsk — Prusy Zachodnie, miała odbicie w specyfice miejscowego ruchu oporu. W pracy omawiam zarówno żywiołowy, jak i zorganizowany ruch oporu, jednak szczególną uwagę zwracam na zorganizowane formy walki z okupantem…
O specyfice ruchu oporu na Pomorzu Gdańskim zadecydował także brak tradycji działalności konspiracyjnej, a szczególnie walk partyzanckich. Na jego
rozwój i kierunki działania wpłynął natomiast poważnie fakt, że z wyjątkiem południowych powiatów Okręgu Gdańsk — Prusy Zachodnie: Rypin, Lipno
i częściowo Brodnica, rozwinęły tam działalność przede wszystkim organizacje prawicowe, które w swoich koncepcjach nie zakładały rozwoju działań partyzanckich w bieżącej walce 2 okupantem, a gros wysiłku wkładały w przygotowanie przewidywanego powstania w formie Jednorazowej akcji. Należy także podkreślić, że Komenda Główna ZWZ—AK początkowo nie przywiązywała większego znaczenia do rozwoju swej działalności na tym terenie, wyznaczając Pomorzu Gdańskiemu drugoplanową rolą w swoich planach powstańczych. W praktyce wyraziło się to między innymi w tym, że na omawiany teren nie został skierowany żaden z „cichociemnych” do działalności organizacyjnej.
Mimo specyfiki ruchu oporu na Pomorzu Gdańskim jego formy i kierunki działania były identyczne jak w całej Polsce. Różnił się natomiast poważnie
metodą realizacji poszczególnych form ruchu oporu, a zwłaszcza strukturą organizacyjną i taktyką oddziałów partyzanckich…
Do podjęcia problematyki ruchu oporu na Pomorzu Gdańskim skłoniła mnie przede wszystkim potrzeba ocalenia od zapomnienia i utrwalenia w historiografii rzeczywistego wkładu ludu pomorskiego w ogólnonarodową walką z okupantem w drugiej wojnie światowej.
Przystępując przed kilku laty do napisania tej pracy napotkałem wielkie trudności z powodu braku dokumentów. W archiwach można znaleźć pojedyncze dokumenty, brak całych zespołów zarówno dokumentów niemieckich, jak i dokumentów organizacji konspiracyjnych. Z tego też względu źródła archiwalne, jak i dotychczasowe publikacje traktujące o ruchu oporu na Pomorzu Gdańskim byty daleko niewystarczające do napisania tej pracy. Zmusiło to mnie do zbierania relacji od byłych członków organizacji konspiracyjnych i partyzantów. W sumie zebrałem około 200 relacji i wywiadów od uczestników ruchu oporu na różnych szczeblach organizacji konspiracyjnych, jak i szeregowych członków …
Z przyczyn ode mnie niezależnych nie przeprowadziłem kwerendy w archiwach niemieckich, a można przypuszczać, że pełniejsze dokumenty policji niemieckiej pozwoliłyby na ściślejsze ustalenie rozmiarów walki, dat poszczególnych akcji itp. Być może, że w tych archiwach mogą sią znajdować skonfiskowane przez policję niemiecką dokumenty organizacji konspiracyjnych. Istnieje także możliwość odnalezienia jakiejś prywatnej kolekcji dokumentów
czy też nawet ze względu na rozproszenie materiałów źródłowych w różnych archiwach krajowych mogą zostać odkryte dalsze dokumenty, które pozwolą
na jeszcze szersze i dokładniejsze opracowanie omawianej problematyki. Dlatego też nie uznaję swojej pracy za w pełni wyczerpującej temat i zwracam
się z gorącą prośbą do uczestników ruchu oporu na Pomorzu Gdańskim, do których nie dotarłem w czasie zbierania materiałów, o krytyczne uwagi
i uzupełnienia…
Autor
