Nabrzeże Polskie

Nabrzeże Polskie wybudowane w latach 1927-1929 należało do najdłuższych w porcie gdyńskim. W 1939 r. liczyło 877 metrów bieżących. Było nabrzeżem typu masywnego, wykonanym ze skrzyń posadowionych na głębokości 10,0 m. W 2021 r. długość nabrzeża wynosiła 1 118,80 metrów bieżących

Nabrzeże obsługiwane było przez 20 dźwigów, w tym dwa specjalne dźwigi o dużym wysięgu dla obsłużenia chłodni. Na nabrzeżu znajdowały się magazyny portowe przeznaczone do przeładunku i przechowywania ładunków wysokowartościowych i drobnicowych. Parterowe magazyny pierwszej linii, wykorzystywane były przy manipulacji towarami i składowania krótkoterminowego; w drugiej linii znajdowały się magazyny długoterminowego składowania towarów, w części wielopiętrowej magazynów.

Wzdłuż pierwszej strefy zlokalizowane były hangary manipulacyjno-przeładunkowe o łącznej powierzchni netto 22 969 m2 i place o powierzchni 2 422 m2. Wszystkie magazyny miały rampy zarówno od strony nabrzeża, jak i od stront odlądowej. Były one jednak bardzo wąskie i nie stwarzały możliwości swobodnej pracy sprzętem zmechanizowanym.

Przed 1939 r. przy nabrzeżu Polskim w pierwszej linii znajdowały się magazyny „Cukroportu” o łącznej powierzchni 18 000 m2 do składowania cukru. W dalszym ciągu mieściły się zakłady przemysłowe firmy J. Fetter o powierzchni 3 950 m2 służące do składowania, sortowania i przeróbki sprowadzonych z południa, owoców suszonych. Obok znajdował się magazyn państwowy Nr 4 o powierzchni użytkowej ok. 2 644 m2, wydzierżawiony firmie „American Scantic Line”, utrzymującej regularne połączenie między Gdynią a Nowym Jorkiem. Dalej znajdował się skład firmy ekspedytorskiej „Pantarei” o powierzchni użytkowej 8 734 nr do składowania drobnicy. Stanowił on podstawę operacyjną dla szeregu linii regularnych, część jego posiadała piwnice dla towarów specjalnych.

Magazyn państwowy Nr 3 o pow. użytkowej 5 664 m2 (w czym 500 m2 piwnic chłodzonych) służył jako podstawa operacyjna dla linii regularnych Polsko-Brytyjskiego Towarzystwa Okrętowego i Polskiej Zjednoczonej Korporacji Bałtyckiej (Polish United Baltic Corporation), utrzymujących regularną komunikację między Gdynią a portami Anglii: Londyn i Hul.

Na tym nabrzeżu znajdowała się „Chłodnia portowa” Sp. z o. o. Po dokonanej w 1934 r. rozbudowie była największą i jedną z najnowocześniejszych w Europie. Można w niej było przechowywać około 1 200 wagonów towarów, wymagających określonej niskiej temperatury, m. in. masło, jaja, drób bity, bekony, mięso mrożone itp. Chłodnia posiadała prawa publicznego domu składowego, udzielała też kredytów warrantowych pod zastaw towarów w niej złożonych.

W drugiej strefie nabrzeża Polskiego usytuowany był na wprost zabudowań J. Fettera pięciopiętrowy magazyn Polskiego Monopolu Tytoniowego o powierzchni składowej 5 609 m2. Zaopatrzony w nowoczesne urządzenia magazyn ten służył do składowania
i sortowania importowanego tytoniu. W części magazynu mieściła się przez pewien czas główna składnica wyrobów Państwowego Monopolu Spirytusowego.

Za magazynem tytoniowym w tejże linii znajdował się magazyn Związku Spółdzielni Spożywców R. P. „Społem” o pow. użytkowej 1 570 m2 do składowania i przeróbki towarów kolonialnych; dalej zaś magazyn firmy „Pantarei” o powierzchni użytkowej 4 552 m2 dla celów długoterminowego składowania towarów drobnicowych. Za magazynem firmy „Pantarei” znajdował się magazyn państwowy Nr 5 do długoterminowego składowania towarów. Składał się on z pięciu kondygnacji, podzielonych na 12 komór każda, o ogólnej powierzchni użytkowej 15 663 m2. Dla manipulowania ładunkami wewnątrz wyposażono go w 9 wind elektrycznych. W gmachu prócz składów i biur firm prywatnych mieściło się również biuro Oddziału Urządzeń Przeładunkowych oraz biura Oddziału Składowego Urzędu Morskiego. niedaleko znajdowała się dojrzewalnia bananów firmy „Bananas”.

W drugiej połowie lat 70. XX wieku głębokość eksploatacyjna nabrzeża w linii cumowniczej wynosiła 9,50 m, a długość nabrzeża wynosiła 1130 m. Szerokość pierwszej strefy (pas nabrzeża od krawędzi do ramp magazynów składowych) wynosiła 16,8 m. Przy tym nabrzeżu funkcjonowała też chłodnia składowa. W tym czasie nabrzeże było wyposażone w zbudowane w większości w latach 1929-1932 żurawie o niedostatecznych wysięgach i udźwigach. Były to w tym czasie mocno już wyeksploatowane i mające niewystarczające parametry urządzenia.

W 1972 r. podjęto decyzję w sprawie poszerzenia nabrzeża Polskiego. Jego parametry techniczno-eksploatacyjne, a przede wszystkim wyposażenie dźwigowe i zaplecze składowe użytkowane na przełomie lat 60. i 70. XX wieku nie odpowiadały warunkom obsługi większych statków, oraz nie pozwalały na efektywne przeładowywanie przechodzących przez to nabrzeże ładunków.

Modernizacja polegała na poszerzeniu nabrzeża o 6,80 m w kierunku Basenu. Roboty rozpoczęto we wrześniu 1973 r. a zakończono w lutym 1976 r. Zgodnie z przyjętym rozwiązaniem konstrukcyjnym, wzdłuż istniejącej linii nabrzeży wbito dwa rzędy pali. Na palach tych oraz na odwodnej ścianie skrzyni żelbetowej oparto konstrukcję nowej nadwodnej części nabrzeża. Przeprowadzone prace pozwoliły na uzyskanie głębokości w linii cumowniczej 11,0 m.

W 1987 r. zmontowano na nabrzeżu, z płyt prefabrykowanych magazyn nr 5. Była to inwestycja odtworzeniowa. Dokumentację techniczną dla tego etapu modernizacji wykonało Biuro Projektów Budownictwa Morskiego w Gdańsku, a generalnym wykonawca tego etapu modernizacji był “Energopol 4” w Gdańsku.

W 2021 r. rozpoczął się nowy rozdział w historii nabrzeża Polskiego. Po przeprowadzeniu kompleksowej przebudowy nabrzeża 23 września 2021 oficjalnie oddano do użytku publiczny terminal promowy. W ramach tej inwestycji wybudowano specjalne rampy przeładunkowe, a nabrzeże otrzymało nową infrastrukturę kolejowa i drogową.

Literatura: Czesław Kleban, Port Gdynia 1922-1972, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1973; Mieczysław Płoski, Edmund Leśko, Modernizacja nabrzeża Polskiego w porcie gdyńskim, Technika i Gospodarka Morska 1976, nr 11; Rocznik Rady Interesantów Portu w Gdyni 1938, Gdynia 1939; Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie określenia akwenów portowych oraz ogólnodostępnych obiektów, urządzeń i instalacji wchodzących w skład infrastruktury portowej dla każdego portu o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, Warszawa, dnia 17 grudnia 2021 r., poz. 2334; Księga Gospodarcza Polski. Informator Przemysłowo-Handlowy 1939, Warszawa 1939; Bohdan Szermer, Koncepcje i struktura przestrzenna portu gdyńskiego – zarys przemian (Część 4: lata osiemdziesiąte i co dalej?), Rocznik Gdyński 1991, nr 10.

Galeria