W 1930 roku, niedługo po zakończeniu pierwszego etapu budowy Chłodni Portowej, Ministerstwo Przemysłu i Handlu rozpoczęło realizację kolejnego państwowego przedsięwzięcia w zakresie specjalistycznych chłodni w Gdyni
W nowo oddanej części portu rybackiego, przy nabrzeżu Angielskim (wzdłuż obecnej ulicy Macieja Płażyńskiego), rozpoczęto wznoszenie zespołu budynków, mających w przyszłości być oparciem dla rozwoju polskiego morskiego rybołówstwa i handlu jego produktami. Na zaprojektowany przez inżyniera Juliusza Mrozowskiego zespół Chłodni i Hali Rybnej składały się trzy, wyraźnie wydzielające się w bryle części: (1) parterowa rybna hala licytacyjna, (2) chłodnia właściwa, oraz (3) hala maszyn z fabryką lodu i mieszkaniami pracowniczymi.
W usytuowanej od strony nabrzeża, parterowej Hali Rybnej, doświetlonej dachowymi świetlikami, przeprowadzano licytacje publiczne towaru pochodzącego z połowów. Rybę ze statków transportowano do wnętrza hali poprzez 7 rozsuwanych bram, a po sprzedaży przygotowywano do transportu, a następnie ładowano z położonej po przeciwległej stronie budynku rampy kolejowej bezpośrednio do wagonów. Część środkowa – chłodnia właściwa, mieściła 9 komór chłodniczych i połączona była izolowanym korytarzem z halą rybną. W ostatniej, trzeciej części, najbliżej nabrzeża zlokalizowano skład lodu o pojemności 240 ton wraz „fabryką lodu”. Najwyższa – o wysokości 18,3 m – centralna sekcja tego obiektu miała 4 kondygnacje użytkowe, z których 2 pośrednie zajmowane były przez mieszkania dla personelu chłodni.
Asymetrycznie zestawione elementy rozczłonkowanej bryły Chłodni i Hali Rybnej, z dominantą w formie trzypiętrowej „wieży” nadały awangardowy, funkcjonalistyczny wizerunek tej budowli. Całość dopełniał pasmowy układ otworów okiennych oraz jasne, gładko tynkowane elewacje.
W 1945 roku Chłodnia z Halą Rybną zostały poważnie uszkodzone przez wycofujące się wojska niemieckie. Podczas powojennej odbudowy kompleksu (1948-1952), najbardziej zniszczoną część, parterową Halę Rybną, nadbudowano o sześć kondygnacji. Powstała tym sposobem nowa, siedmiokondygnacyjna Chłodnia Nr 1 (33). Poprzez zdecydowane odwołania do rozwiązań modernistycznych architektura nowej chłodni kontynuuje rozwiązania okresu międzywojennego.
Anna Orchowska-Smolińska
Literatura: Anna Orchowska-Smolińska, Gdyńskie chłodnie portowe – studium przypadku przemysłowej architektury portowej okresu modernizmu, Architektura XX Wieku, Jej ochrona i konserwacja w Gdyni i w Europie 2008.
