Po trzyletnim okresie powolnego wzrostu obrotów towarowych portu, rok 1937 wykazał poważny skok wzwyż

W latach 1934 — 1936 zamorskie obroty towarowe portu wahały się w granicach: 7.191.913 t. (1934 r.) — 7.742.946 t. (1936 r.), wykazując przeciętnie roczny wzrost obrotów w wysokości ok. 4%. Tempo wzro­stu obrotów towarowych portu w roku minio­nym jest czterokrotnie wyższe aniżeli w ubiegłym trzechleciu. Zjawisko to łączy się przy­czynowo ze wzrostem obrotów handlu zagra­nicznego R. P. oraz dalszym wzmożeniem się ładunków tranzytowych portu. Datująca się właściwie od 1936 roku poprawa gospodarstwa narodowego Polski w roku 1937 staje się fak­tem dokonanym. Wyjaśniają to niezbicie ostat­nie dane handlu zagranicznego Polski, a więc ok. 25% wzrost importu (wartość), podczas gdy eksport (wartość) wzrósł o ok. 17%. Roz­budowa wszystkich dziedzin życia gospodar­czego Polski, oraz krajów grawitujących do portu musiała z kolei wpłynąć na uzyskanie liczby 9.006.176,3 ton obrotów zamorskich por­tu, nie notowanych dotychczas przez żaden z portów bałtyckich.

Brak ostatecznych danych nie pozwala nam na szczegółową analizę obrotów portu, która podana zostanie później. W obecnej chwili dokonany zostanie ogólny przegląd Obrotów zamorskich portu z uwzględnieniem poważniejszych pozycyj drobnicowych i ma­sowych.

Zamorskie obroty towarowe portu gdyń­skiego w 1937 roku (9.006.176,3 ton) wykazują poważny 16,3%-owy ,wzrost w porównaniu z obrotami w 1936 r. (7.742.945,9 ton).

Na uzyskaną ogólną liczbę obrotów za­morskich portu w roku sprawozdawczym zło­żył się przywóz zamorski — 1.718.003,7 ton oraz wywóz zamorski — 7.288.172,6 ton. O ile w latach ubiegłych wzrost obrotów portu nie zawsze szedł w parze ze wzrostem handlu za­granicznego, to rok miniony wnosi tu niemal że najściślejszą współzależność. Tempo wzrostu importu zamorskiego w porcie gdyńskim jest prawie takie same, jak w handlu zagranicz­nym Polski. Podobnie rzecz się ma i z ekspor­tem zamorskim. Obroty zamorskie portu gdyńskiego stają się więc idealnym wizerun­kiem handlu zagranicznego R. P.

Import zamorski w roku sprawozdawczym wyrażający się liczbą 1.718.003,7 ton wobec 1.335.455,7 ton w 1936 roku wykazuje nader poważny 28,6%-owy wzrost. Jest to nowy re­kordowy wynik. Analizując stały wzrost im­portu w okresie ostatnich trzech lat (od 1935 r. do 1937 r.), zaobserwować można stale wzra­stające tempo wzrostu. Tak np. import w 1935 roku w porównaniu z 1934 r. wzrósł o 12,1%, w 1936 r. w stosunku do 1935 r. już o 20,1%, no a w 1937 r. w porównaniu z 1936 r. wzrósł o 28,6%.

Najpoważniejszą rolę odgrywają nadal na imporcie takie ładunki masowe, jak złom że­lazny, rudy, piryty, fosforyty i żużle Thomasa. One to przede wszystkim spowodowały ten poważny ogólny wzrost importu, gdyż dały same wzrost 42%-owy, podczas gdy ładunki drobnicowe wzrosły zaledwie o 11%. W licz­bach absolutnych wyżej zacytowane ładunki masowe wyniosły w roku sprawozdawczym 1.085.998 ton, wobec 764.263 ton w 1936 roku.

W rezultacie czego zwiększył się udział towa­rów masowych w ogólnym imporcie zamor­skim portu gdyńskiego z 57,2% (1936 r.) na 63,2% (1937 r.) W związku z tym udział drob­nicy w ogólnym imporcie zamorskim portu zmniejszył się z 42,8% (1936 r.) na 36,8% (1937 r.)

W roku sprawozdawczym importowano to­warów drobnicowych w ogólnej ilości 632.006 ton, podczas gdy w roku 1936 import ten wy­niósł 571.193 ton. Pod względem wzrostu war­tości towarów importowanych sytuacja w Gdańsku kształtuje się pomyślniej niż w Gdy­ni. Wartość importowanych towarów w Gdy­ni w okresie 11 mieś. ub. r. wykazuje wzrost o 25.6%, to w Gdańsku o 41,9%. Drugą nie­zmiernie ważną przyczyną przegrupowań to­warów importowanych są zmiany, zachodzące w samej strukturze handlu zagranicznego Pol­ski, mianowicie wzrasta stale import podsta­wowych surowców, co świadczy o ożywieniu życia gospodarczego kraju. Powstawanie no­wych centrów przemysłowych w Polsce, roz­budowa już istniejących stwarza duże możli­wości w pierwszym rzędzie dla hutnictwa i przemysłów metalowych, z. nim związanych. Stąd tak poważny wzrost importu złomu i rud. Rozwijający się stale przemysł chemiczny za­spakaja już nie tylko rynek wewnętrzny, ale w coraz większym stopniu zdobywa rynki za­graniczne, a nawet zaoceaniczne. W związku z tym wzrasta zapotrzebowanie na szereg pod­stawowych surowców dla fabryk chemicznych do jakich zaliczyć wypada piryty, odgrywają­ce dużą rolę nie tylko w hutnictwie żelaza, ale i w produkcji kwasu siarkowego. Wreszcie poprawa wytwórczości rolnictwa łączy się ze wzrostem zapotrzebowania na fosforyty i żu­żle Thomasa, jako najpoważniejsze surowce dla krajowych fabryk nawozów sztucznych.

Do najpoważniejszych pozycyj importu zaliczyć wypada przede wszystkim złom że­lazny. Rok sprawozdawczy przynosi tu nowe rekordowe wyniki w ilości 677.948 ton, wobec 446.886 ton w 1936 roku. Duży wzrost da je również import rud ró­żnych i wypałków pirytowych, wykazując 168.489 ton w roku sprawozdawczym, wobec 136.817 ton w 1936 roku.

Import pirytów w roku 1937 wzrósł prze­szło dwukrotnie (29.306 ton wobec 14.673 ton w 1936 roku). Obie pozycje surowców nawo­zów sztucznych wzrosły bardzo poważnie. Im­port żużli Thomasa zwiększył się z 38.536 ton w 1936 r. na 64.862 ton w 1937 r. oraz fosfory­tów ze 127.351 ton w 1936 r. na 145.393 ton w 1937 r.

Z szeregu artykułów drobnicowych wzra­sta import artykułów kolonialnych: nasiona oleiste, herbata i korzenie. Zwiększył się rów­nież import owoców świeżych, orzechów i mi­gdałów oraz konserw owocowych. Spośród po­wyższych pozycyj import owoców świeżych mimo pewnego wzrostu w porównaniu z ro­kiem 1936 (47.741 t. w 1937 r. wobec 39.252 t. w 1936 r.) nie osiągnął jeszcze rekordowych wyników z 1935 roku (68.888 ton).

Z innych pozycyj drobnicowych wzrosły rośliny i materiały roślinne, żywica, tran, śle­dzie świeże i solone, napoje alkoholowe, tytoń, siarka i farby. Import bawełny wykazuje bardzo nie­znaczny wzrost z 91.761 ton w 1936 r. na 93.013 ton w 1937 r. Są to jednakże rekordowe wyniki w dotychczasowym imporcie bawełny w porcie gdyńskim. Z innych surowców włó­kienniczych oraz papierniczych wykazują wzrost importu: odpadki bawełny, szmaty, ce­luloza oraz papier i makulatura. Z surow­ców metalurgicznych zwiększył się import miedzi, cyny oraz cynku. Spośród fabryka­tów zwraca uwagę blisko czterokrotny wzrost przywozu samochodów, motocykli i ich części.

Do najbardziej cennych artykułów impor­tu, który obniżył się należy ryż surowy. Od paru ostatnich lat obserwujemy tu stałą ten­dencję spadku. Podobnie i w roku sprawo­zdawczym spadek ten wyniósł ok. 10%. Zmniejszył się również import nasion róż­nych, owoców suszonych, kawy i kakao. Spo­śród wytworów mineralnych oraz tłuszczów roślinnych i zwierzęcych uległy spadkowi po­zycje: olejów, smoły i smarów, asfaltu, tłusz­czów i olejów roślinnych oraz tłuszczów zwie­rzęcych surowych.

Zmniejszył się również bardzo poważnie import przetworów chemicznych. Ustał zu­pełnie w roku sprawozdawczym import tran­zytowy w przeważnej mierze soli potasowej. Baczniejszą uwagę musi zwrócić około 10%-owy spadek importu skór. Z surowców i półfabrykatów włókienniczych zwraca uwa­gę spadek importu odpadków wełny, przędzy wełnianej, przędzy bawełnianej, juty, lnu, ko­nopi, sisalu i innych włókien roślinnych. Nieznaczny spadek przywozu wykazuje papa i tektura. Spośród fabrykatów zmniejszył się przy­wóz maszyn, aparatów i ich części, części wa­gonów i lokomotyw oraz wyrobów żelaznych i metalowych.

Podobnie, jak import zamorski również i eksport zamorski wykazuje w roku sprawo­zdawczym bardzo poważne wzmożenie się tem­pa wzrostu wywozu, aczkolwiek tempo to niema] że w połowie mniejsze jest od tempa wzrostu przywozu. W liczbach absolutnych wymóż zamorski w roku sprawozdawczym wyniósł 7.288.172,6 ton, wykazując 13,7%-owy wzrost w porównaniu z wywozem w 1^36 roku (6.407.490,2 ton). Jest to szczególnie znamien­ne, ponieważ w ostatnim trzechleciu wywóz zamorski zwiększał się bardzo nieznacznie, wykazując wahania in plus o 2,6% (rok 1935), względnie o 0,7% (rok 1936).

Z towarów masowych na eksporcie domi­nujące stanowisko zajmują jak dotąd węgiel eksportowy, węgiel bunkrowy, koks, drzewo tarte oraz bale, słupy i okrąglaki. W przeci­wieństwie do importu zamorskiego podkreślić należy pewnego rodzaju stabilizację tempa wzrostu wywozu towarów masowych i drobni­cowych. Stąd udziały ich w porównaniu z re­kiem 1936 nie uległy niemal że żadnym zmia­nom. Tak np. udział powyżej podanych to­warów masowych w eksporcie zamorskim por­tu wyniósł w 1937 roku — 90,9%, podczas gdy w 1936 roku — 90,8%.

W liczbach absolutnych eksport towarów masowych wyniósł w 1957 r. — 6.626.643 ton, wobec 5.827.954 ton w 1936 roku, wykazując 13,7%-owy wzrost. Towary drobnicowe na­tomiast wyniosły w roku sprawozdawczym na eksporcie 661.530 ton wobec 579.536 ton w 1936 roku, a więc wzrosły o 14,1%. Potwierdzenie tego zjawiska znajdujemy również w handlu zagranicznym R. P. (dane Gł. U. St. za 11 mieś, ub. r.), gdzie tempo wzrostu wartości wywo­żonych towarów jest większe nieco aniżeli przywożonych. Najpoważniejszą pozycję wy­wozu stanowi grupa mineralna. Tak węgiel eksportowy wykazuje w raku bieżącym po­ważny wzrost wywozu. Po nieznacznym za­łamaniu się eksportu węgla w 1955 roku i rów­nie nieznacznym wzroście w 1936 roku, rok sprawozdawczy wnosi ok. 13%-owy wzrost wywozu węgla eksportowego (5.560.207 ton w 1937 r. wobec 4.905.613 ton w 1936 roku).

Jeszcze większy, gdyż przeszło 50%-owy wzrost wywozu wykazuje węgieł bunkrowy. Jedynie wywóz koksu w roku sprawozdaw­czym uległ nieznacznemu zmniejszeniu. Dobra koniunktura w górnictwie angiel­skim spowodowała poważny około czterokrot­ny wzrost wywozu bali, słupów i okrąglaków (79.966 ton w 1937 r. wobec 18.957 ton w 1956 roku). — Załamał się natomiast bardzo powa­żnie wywóz tarcicy, wykazując ok. 45%-owy spadek wywozu (149.243 ton w 1957 roku wo­bec 265.629 ton w 1936 roku). Z towarów drobnicowych nieznaczny wzrost wykazuje mąka ryżowa. Spośród gru­py hodowlanej doskonale rezultaty daje eks­port szynek i innych peklowanych, wykazując ok. 5-krotny wzrost. Poza szynkami zwięk­szył się również wywóz bekonów oraz prze­tworów mięsnych. Eksport soli wykazuje wzrost o przeszło 70%. Z produktów mineral­nych zwiększył się przeszło dwukrotnie wy­wóz olei i parafiny. Równie dobre rezultaty daje eksport napoi alkoholowych. Z produk­tów chemicznych wzrasta wywóz salmiaku, faib, mączki kostnej, bieli cynkowej, soli po­tasowej oraz siarczanu amonu.

Dobrze rozwija się również eksport skór. Reeksport bawełny uzyskuje nowe rekordowe wyniki. Spośród produktów drzewa doskona­le rezultaty daje eksport dykt i fornierów, mebli giętych oraz wyrobów z drzewa. Eks­port papy i tektury wykazuje ok. 25%-owy wzrost wywozu. Z produktów żelaznych wzrosły pozycje wywozu: żelaza surowego, metali różnych, cynku, rur żeliwnych, żelaznych i metalowych, szyn kolejowych oraz wyrobów żelaznych i metalowych.

Spadek natomiast wykazały pozycje wy­tworów rolnych i hodowlanych: zboże, strącz­kowe, mąka, mąka pastewna, ryż wyłuszczony, słód, owoce świeże, nasiona i rośliny, drób i ptactwo bite, jaja, masło, tłuszcze zwierzęce, cukier, spirytus, makuchy, melasa, otręby oraz wytłoki buraczane. Spośród powyższych pozycyj należałoby podkreślić poważny spadek wywozu cukru, mający swoje źródło we wzro­ście konsumpcji w głębi kraju.

Z artykułów chemicznych zwraca uwagę poważny spadek wywozu sody, karbidu oraz saletry. Nieznacznemu zmniejszeniu uległ wy­wóz tkanin. Z grupy drzewa oprócz wspomnianej już tarcicy zmniejszył się również wywóz klepek oraz wyrobów koszykarskich. Rok sprawozdawczy przynosi spadek wy­wozu papieru i celulozy. Spośród produktów hutniczych zwraca uwagę załamanie się tak dobrze rozwijającego się w latach 1953—1936 r. eksportu żelaza handlowego. Zmniejszył się również wywóz blachy cynkowej.

Z. Tymiński, Rok 1937 w obrotach zamorskich portu gdyńskiego, “Biuletyn Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni 1938”.