Związek Polskich Przemysłowców Naftowych

Przedsiębiorstwo to było jednym z pierwszych użytkownikiem terenów portowych

15 listopada 1923 r. Komitet Ekonomiczny Ministrów upoważnił ministra przemysłu i handlu do oddania określonych terenów na wybudowanie stacji bunkrowej. nieco później – 21 grudnia 1923 r. została podpisana odnośna umowa pomiędzy zainteresowanymi stronami. Na jej podstawie Związek otrzymał na 10 lat w użytkowanie place pod składy. Umowa ta w zasadzie sankcjonowała stan faktyczny, bowiem jeszcze przed podpisaniem umowy firma wybudowała na terenie portu budynki dla pomieszczeń biur i składów oraz dwa 100-tonowe zbiorniki.

Literatura: Ryszard Mielczarek, Budowa portu handlowego w Gdyni w latach 1924-1939, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gdańsk 2001.

Poświęcenie portu gdyńskiego

8 grudnia 1933 r. w związku z 15 rocznicą odzyskania niepodległości i jednocześnie ukończeniem zasadniczych prac nad rozbudową portu miało miejsce jego poświęcenie

Uroczystość uświetniło oddanie do użytku tego dnia kolejnych elementów wyposażenia portowego, jak Dworca Morskiego oraz magazynów “Aukcji Owocowych”, “Pantarei” i “Cukroportu” w strefie wolnocłowej. Po południu tego dnia dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej ku czci Stefana Żeromskiego.

Literatura: Budowa portu handlowego w Gdyni w latach 1924-1939, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gdańsk 2001.

Ustanowienie wolnego obszaru celnego w gdyńskim porcie

Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 marca 1933 r. ustanowiony został wolny obszar celny na terenie portu gdyńskiego

Na podstawie art. 1 ustawy z dnia 10 marca 1932 r. o wolnych obszarach celnych zarządza się co następuje:

§ 1.
Ustanawia się wolny obszar celny na terenie portu w Gdyni.

§ 2.
Wolny obszar celny obejmuje basen im. Ministra Kwiatkowskiego oraz nabrzeża: Stanów Zjednoczonych, Czechosłowackie i znajdujące się w budowie nabrzeże północno-zachodnie tegoż basenu wraz z terenami, przylegającemi do wymienionych nabrzeży, – według załączonego planu.

§ 3.
Wykonanie rozporządzenia niniejszego porucza się Ministrom Skarbu oraz Przemysłu i Handlu w porozumieniu z Ministrem Komunikacji.

§ 4.
Rozporządzenie mniejsze wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1933 r.

Literatura: Ustanowienie w Gdyni Wolnego Obszaru Celnego, Art. 1 ustawy z dnia 10 marca 1932 r. o wolnych obszarach celnych (Dz. U. R. P. Nr. 32, poz. 330)

Warrant S.A., Składy Towarowe

Literatura: Czesław Kleban, Port Gdynia 1922-1972, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk1973.

Niszczenie portu gdyńskiego

Akcja niszczenia infrastruktury portowej rozpoczęła się dnia 19-20 marca 1945 r.

Rozpoczęto ją w południowych basenach portu, niszcząc silnymi ładunkami wybuchowymi nabrzeża. Jednocześnie zaczęto wysadzać falochron. Niszczono również urządzenia przeładunkowe. Tarasowano również wejścia do portu i poszczególnych basenów. Wykorzystano do tego celu statki i okręty znajdujące się w porcie. Po zakończeniu działań wojennych w wodach portowych znajdowało się ponad trzydzieści zatopionych jednostek. Zniszczone zostały tory kolejowe, wiadukty, sieć energetyczna, wodociągowa i kanalizacja.

Literatura: Czesław Kleban, Port Gdynia 1922-1972, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1973.

Nabrzeże Polskie – II wojna światowa

W latach 1939-1945 nabrzeże Polskie stanowiło bazę zaopatrzenia okrętów Kriegsmarine

Literatura: Czesław Kleban, Port Gdynia 1922-1972, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1973.

Danziger Hafengesellschaft m.b.H.

W latach 1939-1945 port gdyński był w zasadzie portem wywozowym – przede wszystkim węgla. Do jego przeładunku wykorzystywano podobnie, jak przez wybuchem wojny rejon wyposażony w specjalistyczne urządzenia przeładunkowe. Przeładunkami cywilnymi zarządzało w latach 1939-1945 przedsiębiorstwo Danziger Hafengesellschaft m.b.H. poprzez funkcjonujący w Gdyni Kaiverwaltung (Zarząd Nabrzeży).

Literatura: Czesław Kleban, Port Gdynia 1922-1972, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1973.

Nabrzeże Kaszubskie

Literatura: Cz. Kleban, Port Gdynia 1922-1972, Wydawnictwo Morskie: Gdańsk 1973

Nabrzeże Angielskie

Usytuowane w Basen II – inż. Tadeusza Wendy nabrzeże Angielskie o długości 505 m, oddane zostało do użytku 16 lipca 1930 r.

Nabrzeże Angielskie i Kaszubskie leżały obok siebie przedzielone ostrogą. Po zniszczeniu nie została ona odbudowana. W efekcie powstał jeden ciąg linii tych nabrzeży. Oba nabrzeża były przez wiele lat eksploatowane przez rybołówstwo (Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich “Dalmor”).

Literatura: Cz. Kleban, Port Gdynia 1922-1972, Wydawnictwo Morskie: Gdańsk 1973; Rocznik Rady Interesantów Portu w Gdyni 1938.

Nabrzeże Islandzkie

Literatura: Czesław Kleban, Port Gdynia 1922-1972, Wydawnictwo Morskie: Gdańsk 1973

Samarytanka – motorówka sanitarna

17 września 1931 r. w porcie gdyńskim zwodowano motorówkę sanitarną. Była to pierwsza jednostka, samodzielnie zaprojektowana i wykonana w Stoczni Gdyńskiej

Kłopoty techniczne sprawiły, że do eksploatacji weszła dwa lata później. Była to stalowa motorówka pełnopokładowa o pojemności 23 BRT i 10 NRT. Miała długość 15 m, szerokość 3,8 m i zanurzenie ok. 1,5 m. Wyposażona była w silnik polskiej produkcji firmy “Perkun” o mocy 60/65 KM.

Motorówka nie nadawała się do celów sanitarnych. Lekarz portowy na statki wolał udawać się pilotówkami. Natomiast chorych przewożono do szpitala kwarantannowego w Babich Dołach koło Oksywia karetkami pogotowia. Po kilku latach lekarz portowy zrezygnował z tej jednostki na rzecz kapitanatu portu.

Literatura: Jerzy Miciński, Polskie statki pomocnicze i specjalne 1920-1939, Wydawnictwo Morskie w Gdyni, Gdańsk 1967

Właściwość terytorialna Kapitanatu Portu

Właściwość terytorialna Kapitanatu Portu Gdynia rozciąga się na przyległe do granic portu wody w pasie 1 Mm od 78,8 km pasa technicznego (ok. 1 Mm na północ od mola w Sopocie) do południowej granicy redy łącznie z redą i kotwicowiskami oraz w pasie 1 Mm od północnej granicy redy do przystani rybackiej w Rewie włącznie do 99,48 km pasa technicznego.

Literatura: Zarządzenie Nr 25 Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z dnia 15.09.1997 r.

Plan portu gdyńskiego z 1938 roku

Gdynia 1938 : plan portu = plan of the port = Hafenplan

PLAN PORTU GDYNIA 1:10,000

Źródło: http://bc.umcs.pl/dlibra/publication/23274/edition/20434?language=pl#description

Mapa portu gdyńskiego autorstwa Tadeusza Wendy

Ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni, Licencja: CC BY-NC-ND 3.0 PL