Magazynami krótkoterminowymi w okresie międzywojennym zasadniczo były magazyny położone w pierwszej lini nabrzeży, przeznaczone przez Urząd Morski do przejściowego składania towarów.

Literatura: Rocznik Rady Interesantów Portu Gdynia, Gdynia 1937

Magazyn był najbardziej charakterystycznym typem przestrzenno-funkcjonalnym zabudowy portowej w rejonie drobnicowym. Zasadnicze rozróżnienie obiektów magazynowych określane było za pośrednictwem charakteru eksploatacji i umiejscowienia w przestrzeni portu. W pierwszych liniach nabrzeży budowano parterowe magazyny krótkoterminowe, tzw. manipulacyjne; natomiast w drugiej linii i większym oddaleniu od nabrzeża, wielopiętrowe magazyny długoterminowe. Początkowo jednak każdy, kolejno wznoszony magazyn budowany był według indywidualnych założeń projektowych i dobranej do warunków terenowych konstrukcji. Ta różnorodność podyktowana była również chęcią szybkiego stworzenia wszechstronnego zaplecza i pogodzenia wymogów składowania szeregu towarów jednocześnie.

Wznosząc kolejne obiekty w latach 1926-1933, weryfikowano rozwiązania magazynowe pod kątem gabarytów, układu przestrzennego, rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych, które najlepiej spełniłyby potrzeby eksploatacyjne portu. Z czasem – na podstawie własnych doświadczeń i obserwacji nowych tendencji budownictwa portowego w innych krajach – podjęto próbę wypracowania projektu standardowego magazynu parterowego. Jego pierwowzorem miał być Magazyn nr 6, zbudowany w latach 1931-1932 do przechowywania bawełny w strefie wolnocłowej, na nabrzeżu Stanów Zjednoczonych.

Anna Orchowska-Smolińska

Literatura: Orchowska-Smolińska A., Jaśkiewicz-Sojak A.: Modernistyczna architektura przemysłowa i jej ochrona – na przykładzie portu gdyńskiego // Modernizm w Europie, modernizm w Gdyni : architektura lat międzywojennych i jej ochrona / ed. red. nauk. M. J. Sołtysik, R. Hirsch. Gdynia: Urząd Miasta Gdyni, 2009

Budowę tego podwójnego magazynu rozpoczęto w sierpniu 1933 roku, wzdłuż Nnabrzeża Francuskiego, za budującym się w tym czasie Magazynem Tranzytowym

Magazyn Aukcji Owocowych (powierzchnia około 4000 m2) mieścił oprócz dużej Sali aukcyjnej, także: część do składowania owoców świeżych i suszonych, miejsce do pakowania i przygotowania do transportu do odbiorów oraz piętrowe pomieszczenia biurowe.
Część magazynu firmy Warta, która zajmowała się ekspedycją towarów (powierzchnia około 3000 m2) służyć miała do składowania towarów drobnicowych, w tym głównie skór, dla musiało być wydzielone oddzielne pomieszczenie. Prace przy budowie magazynu postępowały w ekspresowym tempie, gdyż już w listopadzie tego samego 1933 roku rozpoczęto jego eksploatację.

Pod względem architektonicznym oba magazyny stanowić miały całość. Szczególnie efektownie było jednak rozwiązanie plastyczne wschodniej elewacji szczytowej Aukcji Owocowych. Ukształtowana ona została za pomocą wyrazistego, symetrycznego rysunku gęsto rozmieszczonych, pionowych płycin skrywających wąskie wysokie okna. Płyciny dodatkowo odznaczały się jasnym tynkiem na tle klinkierowej elewacji. Wzdłuż elewacji szczytowej, jak również bocznych poprowadzona była rampa załadowca. Całość rozplanowana na schodkowo ukształtowanej elewacji, która w sposób kurtynowy zasłaniała krzywizny dachu. W środkowej części elewacji wkomponowany został duży napis „AUKCE OWOCOWE”, wykonany z kształtnych ażurowych liter.

Druga z elewacji szczytowych magazynu (zachodnia) po stronie firmy Warta, stanowiła prostsze w rozwiązaniu plastycznym dopełnienie całego projektu. Obiekt ten nie przetrwał bez uszczerbku II wojnę światową. Mocno uszkodzony został w większości rozebrany. Pozostawiono jedynie fragment trójkondygnacyjnego traktu biurowego części Magazynu Warty, który w mniejszym stopniu ucierpiał (obecnie również rozebrany).
Architektura magazynu i utrzymana była w stylistyce umiarkowanego modernizmu z cechami wertykalizmu i geometryzującymi detalami Art Deco, co było charakterystyczne dla jego architekta tego magazynu – Wacława Tomaszewskiego.

Anna Orchowska-Smolińska

Literatura: Architektura portu gdyńskiego lat międzywojennych – najcenniejsze spośród zachowanych budynków / Anna Orchowska-Smolińska // Rocznik Gdyński. – 2009, nr 21, s. [159]-173. – Il.

W drugiej linii nabrzeża Polskiego, w roku 1933 powstał kolejny (drugi) z magazynów firmy Pantarei

Miał wymiary (140 x 36 m), a jego powierzchnia wynosiła 518 m2. Już w październiku tego roku została załadowany dużym transportem samochodów pomimo, że jego ukończenie zaplanowana na grudzień. Przeznaczono go do składowania głownie towarów drobnicowych, tj. skór, tłuszczy. W konstrukcji magazynu wykorzystano stosunkowo rzadki na terenie portu szkielet stalowy z wypełnieniem murowanym. Całość sprawiała wrażenie dużej lekkości, a wnętrze było przy tym bardzo przestronne i łatwe w manipulacji towarem.

Magazyn pozbawiony był ramp załadowczych, w zamian zastosowano tam gęsto rozmieszczone bramy o wyższej niż zazwyczaj wysokości, by towary za pośrednictwem samochodów przewozić bezpośrednio do jego wnętrza. Magazyn ten wskutek zniszczeń wojennych został rozebrany. Do wschodnich ścian szczytowych obu magazynów firmy Pantarei dobudowano dwukondygnacyjne trakty biurowe o funkcji administracyjnej i socjalnej. Obie gładko otynkowane elewacje zostały plastycznie rozwiązane za pomocą poziomych pasów okiennych, a w podmurówce wykończono je klinkierem. Centralnie rozplanowane klatki schodowe zaznaczono pionami okiennymi typu „termometr”, Uzupełnieniem wystroju elewacji było umieszczone w osi napisów z nazwą firmy.

Anna Orchowska-Smolińska

Literatura: Architektura portu gdyńskiego lat międzywojennych – najcenniejsze spośród zachowanych budynków / Anna Orchowska-Smolińska // Rocznik Gdyński. – 2009, nr 21, s. [159]-173. – Il.

Budowa tego magazynu rozpoczęła się w 1931 roku, a zakończono ją w styczniu roku kolejnego. Było to magazyn wolnocłowy przeznaczony był do przechowywania bawełny przeznaczonej na rynek krajowy oraz na tranzyt do Czechosłowacji i Rumunii.

Przy budowie tego pierwszego magazynu, realizowanego w rejonie nowopowstającego drugiego basenu wewnętrznego nazwanego imieniem Ministra Kwiatkowskiego, starano się wykorzystać wszystkie wcześniejsze doświadczenia z eksploatacji tego typu obiektów na terenie gdyńskiego portu oraz wzorce stosowane w innych krajach.

Rzut magazynu miał 240 x 50 m i powierzchnię użytkowa 12000 m2. Zastosowano tam układ trójnawowy, oparty o konstrukcję żelbetową. Ściany szczytowe były murowane z bramami wyjazdowymi dla samochodów usytuowanymi w osi magazynu. Dzięki zredukowaniu ilości słupów wewnątrz do minimum, cała powierzchnia wnętrza mogła stanowić praktycznie jedną, wielką halę. Od strony Nabrzeża Stanów Zjednoczonych zastosowano szerokie rozsuwane żelazne bramy, które pozostawały maksymalną swobodę operowania towarem na rampach. Dach magazynu opierał się na łukowych wiązarach drewnianych w konstrukcji systemu STEPHAN. W czasie okupacji w magazynie zorganizowany został skład torped, stad we wnętrzu dobudowano żelbetowe ściany działów, które w razie wybuchu pochłonęłyby siłę eksplozji.

Pod względem architektonicznym, podobnie jak przy projektowaniu wcześniejszych magazynów, skupiono się na rozwiązaniu estetycznym ścian szczytowych. W projekcie tego magazynu, pomimo nowoczesnych rozwiązań konstrukcyjnych, odwołano się do konwencji stylowej historyzmu (z cechami neogotyku). Była to najpóźniejsza tego typu realizacja na terenie gdyńskiego portu. Elewacje szczytowe ukształtowano za pomocą schodkowych uskoków zakrywających połacie dachowe. Zarysowano je dodatkowo smukłym pilastrami, przy czym te które odpowiadały słupom konstrukcyjnym posiadały plan rozwartokątny. W partii centralnej, u szczytu zastosowano szeroki, prążkowany fryz gzymsowy. Ponad umieszczonymi na osi głównej bramami wjazdowymi występował, mocno wyróżniający ten magazyn wśród innych, detal w postaci zwieńczonej ostrołucznie płyciny z prostokątnym oknem nadświetla.

Anna Orchowska-Smolińska

Literatura: Architektura portu gdyńskiego lat międzywojennych – najcenniejsze spośród zachowanych budynków / Anna Orchowska-Smolińska // Rocznik Gdyński. – 2009, nr 21, s. [159]-173. – Il.

W 1929 roku zbudowano przy nabrzeżu Polskim Magazyn nr 4, który następnie wydzierżawiła jako swoją bazę amerykańsko-skandynawska firma przewozu towarowo-pasażerskiego między krajami bałtyckimi i Stanami Zjednoczonymi.

Magazyn ten cechował się dosyć prostą konstrukcją i formą. Miał wymiary rzutu 80 x 40 m i powierzchnię użytkową ok. 3200 m2. Przestrzennie zbudowano go za pomocą dwóch równej szerokości naw usytuowanych równolegle do nabrzeża, każda była przykryta oddzielnym łukowym dachem. Magazyn posiadał jednoprzestrzenne wnętrze, doświetlenie jedynie za pośrednictwem świetlików poprowadzonych wzdłuż jego grzbietów dachów.
Tego typu rozwiązanie przestrzenne było stosunkowo rzadkie w gdyńskim porcie i zostało szybko wyparte przez układ trójnawowy. Ściany zewnętrzne murowano z cegły i pozostawiono nieotynkowane. Pod względem architektonicznym budynek ten, podobnie jak poprzednie nie prezentował cechy stylowych. Elementem wyróżniającym go było podłużna tablica z nazwa firmy zamocowana na ścianie szczytowej magazynu i na wykonanej w 1931 roku dobudówce biurowej.

Anna Orchowska-Smolińska

Literatura: Architektura portu gdyńskiego lat międzywojennych – najcenniejsze spośród zachowanych budynków / Anna Orchowska-Smolińska // Rocznik Gdyński. – 2009, nr 21.

Wszystkie państwowe składy w porcie w Gdyni określano jako „Magazyn” oraz nadawano im numer, odpowiadający kolejnej realizacji. Wyjątkiem był magazyn będący częścią złożonej inwestycji Dworca Morskiego – ten nazwano Magazynem Tranzytowym (bez numeru). Nazewnictwo to było niezależne od generalnego charakteru eksploatacji danego składu, tzn. czy był on magazynem krótko- czy długoterminowym. Z czasem, nazywając magazyn dodawano określenie mówiące o jego przeznaczeniu, jak na przykład Magazyn nr 6 “bawełniany”.

Anna Orchowska-Smolińska

Literatura: Orchowska-Smolińska A., Jaśkiewicz-Sojak A.: Modernistyczna architektura przemysłowa i jej ochrona – na przykładzie portu gdyńskiego // Modernizm w Europie, modernizm w Gdyni : architektura lat międzywojennych i jej ochrona / ed. red. nauk. M. J. Sołtysik, R. Hirsch. Gdynia: Urząd Miasta Gdyni, 2009, s. 231-242