Magazyn Nr 22

Magazyn wybudowany w 1962 r. na nabrzeżu Rumuńskim był projektowany jako baza przeładunkowo-składowa materiałów chemicznych

Obiekt ten został zaprojektowany jako trzykomorowy, z komorą ochładzaną, ogrzewaną i największą – nieklimatyzowaną. Dwie pierwsze komory miały obniżone stropy, tworząc między dachem magazynu a sufitem komór parteru dodatkowe powierzchnie składowe o małych obciążeniach dopuszczalnych. Charakterystyki termiczne komór zabezpieczały warunki składowania możliwie licznej grupy towarów chemicznych z zachowaniem pełnych warunków bezpieczeństwa.

Celem zabezpieczenia możliwości przeładunków pośrednich przy pomocy urządzeń statkowych, magazyn zaprojektowano bez rampy odwodnej. Narzucona jednak modułami pirsu szerokość magazynu nie pozwoliła na pełne wyprowadzenie rampy odlądowej.

Literatura: “Technika i Gospodarka Morska” 1965, nr 3.

Obozy pracy przymusowej

W latach 1941-1945 na terenie stoczni i portu oraz w samym mieście, istniała sieć obozów pracy przymusowej oraz różnego typu obozów, przeznaczonych dla więźniów i jeńców wojennych.

W tym czasie na obszarze całego zespołu portowo-stoczniowego przebywało około czterdzieści tysięcy robotników przymusowych, a także trzy tysiące więźniów z wyrokami i ponad dwa tysiące sześćset jeńców wojennych. Od sierpnia 1944 r. nadchodziły do Gdyni transporty więźniów z obozu koncentracyjnego Stutthof.

Literatura: Marek Orski, Obóz jeńców słowackich (listopad 1944 – marzec 1945), “Rocznik Gdyński 1991, nr 10.

Magazyn nr 26

Magazyn przy nabrzeżu Szwedzkim o powierzchni ok. 10800 m2, którego budowę rozpoczęto w roku 1976, a zakończono w 1984 r.

Bohdan Szermer, Koncepcje i struktura przestrzenna portu gdyńskiego – zarys przemian (Część 4: lata osiemdziesiąte i co dalej?), “Rocznik Gdyński”1991, nr 10.

Portowa przychodnia przeciw weneryczna – do 1939 r.

Została utworzona na zasadzie ratyfikowania przez Polskę Międzynarodowego Porozumienia w Brukseli z roku 1924 w sprawie zwalczania i zapobiegania chorobom wenerycznym u marynarzy. Z przychodni korzystali bezpłatnie marynarze statków zagranicznych i krajowych. Przy czym leki zapisane przez lekarzy przychodni otrzymywali chorzy bezpłatnie z aptek w mieście, na koszt przychodni. Działalność przychodni przyczyniła się wydatnie do ograniczenia chorób wenerycznych w mieście.

Literatura: Zdzisław de Teisseyre, Lekarz Portowy w Gdyni. O możliwościach zawleczenia do Polski chorób zakaźnych drogą morską i ośrodkach zapobiegawczych stosowanych w porcie Gdynia, Zdrowie Publiczne 1937, nr 5.

Portowa stacja epidemiologiczna – do 1939 r.

Urządzona i utrzymana w porcie przez Państwowy Zakład Higieny przy wsparciu finansowym Urzędu Morskiego. Działalność rozpoczęła latem 1937 r. (początkowo wykorzystywano prywatne laboratoria bakteriologiczne). Zadaniem stacji było dokonywanie wszelkich analiz bakteriologicznych i serologicznych, badań epidemiologicznych z uwzględnieniem materiału do prac naukowych z dziedziny epidemiologii dróg morskich i chorób tropikalnych.

Literatura: Zdzisław de Teisseyre, Lekarz Portowy w Gdyni. O możliwościach zawleczenia do Polski chorób zakaźnych drogą morską i ośrodkach zapobiegawczych stosowanych w porcie Gdynia, Zdrowie Publiczne 1937, nr 5.

Stacja deratyzacji, dezynfekcji i dezynsekcji

Stacja mieściła się w obrębie portu. Personel stacji składał się z zespołu złożonego z ośmiu pracowników. Przeprowadzali zabiegi z wykorzystaniem cyjanowodoru na statkach oraz na lądzie. Pracownicy wyposażeni byli we wszelki potrzebny sprzęt techniczny, jak maski przeciwgazowe ze specjalnym i pochłaniaczami na cyjanowodór, aparaty tlenowe, ubrania ochronne, apteczkę i instrumentarium pierwszej pomocy niezbędne w wypadkach i zatruciach, sprzęt do gazowania cyjanowodorem itp.

Ten sam zespół przeprowadzał również dezynfekcji statków i pomieszczeń na lądzie przy pomocy aparatów do dezynfekcji paroformalinowej i aparatów do wytwarzania rozpyleń (spray) z grupy krezoli. W osobnym budynku mieści się kamera o pojemności około 50-ciu metrów sześciennych, która jest tak urządzona, że można w niej dokonywać i dezynfekcji cjanowodorowej i dezynfekcji paroformalinowej odzieży, pościeli, mebli i wszelkich przedmiotów użytku. W piwnicach mieszczą się magazyny cyjanowodoru. Stacja posługiwała się przeważnie cyjanowodorem płynnym systemu Gallardi, a sporadycznie używała także preparatu cyklon B. Stacja pracowała pod bezpośrednim kierownictwem i nadzorem lekarza portowego.

Literatura: Zdzisław de Teisseyre, Lekarz Portowy w Gdyni. O możliwościach zawleczenia do Polski chorób zakaźnych drogą morską i ośrodkach zapobiegawczych stosowanych w porcie Gdynia, Zdrowie Publiczne 1937, nr 5.

Zakład kwarantannowy

Zakład wybudowany i urządzony kosztem blisko 2 milionów złotych

Zakład posiadał możliwość dojazdu od strony morza (specjalnie wybudowany pomost i molo), jak też drogą kołową. Całość była położona w parowie, otoczonym częściowo lasem, składała się z trzech budynków: 1) Budynek posiadający urządzenia do oczyszczania i odkażania oraz dezynsekcji ludzi i przedmiotów (odzieży, bielizny itp.). Był podzielony na część tak zwaną „brudną” i „czystą”. Zakład posiadał również pokój fryzjerski, natryski, wanny, kamerę dezynfekcyjną, kotły dezynfekcyjne, pralnie, maglownię. suszarnie itp.; 2) Budynek mieszczący szpital kwarantannowy, obliczony na 80 — 120 łóżek. Pokoje dla chorych mieszczące po 2 — 3 łóżka, 1 przedpokoik z umywalnią i zbiornikiem płynów odkażających dla lekarzy i personelu szpitalnego oraz łazienkę z tuszem i ustęp dla chorych.
Dostęp do każdej separatki z osobna możliwy był wprost z zewnątrz z ominięciem korytarzy i wspólnych klatek schodowych. Urządzenie szpitala było nowoczesne (sala operacyjna, roentgen, kuchnia podzielona na część brudną i czystą, z aparatami do dezynfekcji naczyń itp. W szpitalu pracowało 2 lekarzy; 3) W trzecim, najmniejszym, budynku administracyjnym mieściła się administracja i mieszkania personelu szpitalnego.

Literatura: Zdzisław de Teisseyre, Lekarz Portowy w Gdyni. O możliwościach zawleczenia do Polski chorób zakaźnych drogą morską i ośrodkach zapobiegawczych stosowanych w porcie Gdynia, Zdrowie Publiczne 1937, nr 5.

Marina

Port jachtowy połączony z dopełniającą zabudową mieszkalną

Zapewnia miejsca hotelowe, sklepy, bary, kawiarnie, restauracje oraz wszelkie funkcje wymagane przez tymczasowych i stałych mieszkańców. Marina może być połączona z zabudową mieszkalną w postaci np. apartamentowców i tworzyć tzw. wioski żeglarskie.

Literatura: Bolesław K. Mazurkiewicz, Encyklopedia inżynierii morskiej, Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, Gdańsk 2009.

Krypa

Płaskodenna, niewielka jednostka pływająca używana do przewożenia i składowania pali lub brusów, pogrążanych kafarami pływającymi

Literatura: Bolesław K. Mazurkiewicz, Encyklopedia inżynierii morskiej, Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, Gdańsk 2009.

Kotwicowisko

Obszar wodny redy wyznaczony jako miejsce oczekiwania statku na wejście do portu, a przeznaczony do jego kotwiczenia

Źródło: Bolesław K. Mazurkiewicz, Encyklopedia inżynierii morskiej, Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, Gdańsk 2009.

Urządzenia specjalne ułatwiające statkom przybijanie

Nabrzeża portowe wyposażone były urządzenia zabezpieczające statki od zderzenia z nabrzeżami w czasie postoju i podczas burzy

Pierwszemu celowi służyło 295 polerów i 205 podwójnych pierścieni, używanych przy cumowaniu statków, oraz 10 schodków kamiennych i 100 drabinek żelaznych. Bezpieczeństwo postoju statku w porcie gwarantowały również założone na wszystkich nabrzeżach drewniane ramy odbojowe. W niektórych przypadkach były one zaopatrzone w specjalne odbijaki faszynowe. Temu celowi służyły też specjalne liny, które statki mogły w razie burzy wynajmować za niedużą opłatą, oraz ustawione przy niektórych nabrzeżach boje, służące do odciągania w czasie burzy statków od nabrzeży.

Literatura: Władysław Gieysztor, Budowa portu w Gdyni. Referat na I Kongres Żeglugi, Księgarnia Techniczna “Przeglądy Technicznego”, Warszawa 1932.

Biura portowe

Biura portowe w 1932 r. mieściły się w 5 budynkach

W 1934 r. ogólna liczba pomieszczeń biurowych wynosiła 63.

Literatura: Władysław Gieysztor, Budowa portu w Gdyni. Referat na I Kongres Żeglugi, Księgarnia Techniczna “Przeglądy Technicznego”, Warszawa 1932.

Sieć telefoniczna

Poza telefonami miejskimi wewnętrzną zautomatyzowaną sieć telefoniczną

W 1932 r. do sieci przyłączonych było 100 aparatów telefonicznych. W planach było przyłączenie kolejnych 100 aparatów.

Literatura: Władysław Gieysztor, Budowa portu w Gdyni. Referat na I Kongres Żeglugi, Księgarnia Techniczna “Przeglądu Technicznego”, Warszawa 1932.

Wielcy Polacy – Tadeusz Wenda (1863 – 1948)

Tadeusz Wenda

Inżynier Tadeusz Wenda był głównym projektantem i kierownikiem budowy Gdyni – jednej z największych inwestycji II RP. Mała wioska rybacka stała się jednym z najważniejszych portów na Bałtyku, do którego wpływały transatlantyki.

Budowa i rozwój Gdyni był jednym z najważniejszych projektów II Rzeczypospolitej Polskiej. W ciągu niecałych 20 lat mała wioska zmieniła się w nowoczesne miasto portowe. Prace rozpoczęły się 29 maja 1921 roku a już po dwóch latach, 29 kwietnia 1923 roku odbyło się w Gdyni uroczyste otwarcie Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków. W roku 1934 Gdynia była już jednym z najnowocześniejszych portów w Europie i największym na Bałtyku pod względem wielkości przeładunków.

Instytut Pamięci Narodowej prowadzi kampanię „Giganci nauki PL”, która ma przybliżyć postacie wybitnych naukowców, wynalazców i odkrywców, którzy niestety w dużej mierze pozostają zapomniani. 

Polecamy film dokumentalny Aliny Czerniakowskiej o Tadeuszu Apolinarym Wendzie, inżynierze komunikacji, budowniczym linii kolejowych, głównym projektancie i kierowniku budowy Gdyni.​

Aby przybliżyć sylwetki tych niezwykłych ludzi staraniem IPN i IHN PAN została wydana 5-tomowa publikacja Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę. Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki pod redakcją naukową prof. Bolesława Orłowskiego

https://ipn.gov.pl/pl/giganci-nauki-pl/138472,Giganci-nauki-PL-spot.html

Kanalizacja deszczowa do 1939 r.

Początkowo port nie posiadał kanalizacji, bowiem na terenie portu nie było większej ilości domów mieszkalnych oraz fabryk. Kanalizację zastępowały doły Chambeau

W roku 1934 w części portu zamieszkałej i położonej najbliżej miasta funkcjonowała kanalizacja przyłączona do miejskiej sieci kanalizacyjnej. Ogólna ilość kanalizacji deszczowej w porcie wybudowanej do 1934 r. wynosiła 3450 metrów. W porcie wybudowano również kanał burzowy o długości 350 m.

Literatura: Władysław Gieysztor, Budowa portu w Gdyni. Referat na I Narodowy Kongres Żeglugi, Księgarnia Techniczna “Przeglądu Technicznego”, Warszawa 1932; Stanisław Łęgowski, Urządzenia portu gdyńskiego, [w:] Organizacja portów morskich ze szczególnym uwzględnieniem Gdyni i Gdańska, pod red. J. Borowika, B. Nagórskiego, Toruń 1934.

Warsztaty

Dla wykonania remontów w sieci elektrycznej, w sieci wodociągowej oraz w taborze dźwigowym i pływającym, port posiadał własne warsztaty elektryczne i wyposażenie

Warsztaty zatrudniały w1932 r. – 38 pracowników, a w 1934 r. – 36 pracowników. Poza tym zatrudniano jeśli było to konieczne do wykonania niektórych prac instalacyjnych lub remontowych dodatkowych pracowników.

Literatura: Władysław Gieysztor, Budowa portu w Gdyni. Referat na I Narodowy Kongres Żeglugi, Księgarnia Techniczna, Warszawa 1932; Stanisław Łęgowski, Urządzenia portu gdyńskiego, [w:] Organizacja portów morskich ze szczególnym uwzględnieniem Gdyni i Gdańska, pod red. J. Borowika, B. Nagórskiego, Toruń 1934.